Starkowski Kazimierz (1895–1940), adwokat, tenisista, działacz sportowy.

Ur. 21 I w Bydgoszczy, był synem Józefa (zob.) i Marii z Pohlów.

Po ukończeniu w r. 1904 trzech klas przygotowawczych kontynuował S. naukę w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. W tym okresie zainteresował się tenisem; dyscyplinę tę uprawiał najpierw w utworzonym wiosną 1912 Związku Tenisowym Młodzieży Poznańskiej, następnie od r. 1914 w Poznańskim Klubie Tenisowym i w Klubie Sportowym «Warta» Poznań. Szybko stał się jednym z najlepszych tenisistów w Poznaniu. Dn. 29 VI 1914 uczestniczył w III Międzynarodowym Turnieju Tenisowym zorganizowanym w Krakowie przez miejscowy Akademicki Związek Sportowy (AZS), w którym po raz pierwszy brali udział polscy zawodnicy z wszystkich zaborów. Po zdaniu egzaminów maturalnych 7 VIII t.r. został 15 VIII wcielony do armii niemieckiej. Od listopada t.r. do stycznia 1919 walczył na froncie wschodnim. Będąc jeszcze w wojsku, wpisał się 21 I 1918 na Wydz. Prawa uniw. w Berlinie, jednak studiów nie mógł podjąć ze względu na przedłużającą się służbę. Po zwolnieniu z armii (15 I 1919 w Kownie) wrócił 1 II t.r. do Poznania i wstąpił do tworzących się polskich sił zbrojnych (Armii Wielkopolskiej), gdzie do grudnia był instruktorem w baonie telegraficznym w Poznaniu (przed kwietniem 1920 awansował na porucznika). Równocześnie od 30 IV 1919 studiował prawo na Wydz. Prawno-Ekonomicznym Uniw. Pozn. T.r. był współorganizatorem AZS w Poznaniu i jako jego prezes w l. 1920–1 przyczynił się do powstania w r. 1920 sekcji tenisowej. Podczas wojny polsko-sowieckiej 1920 r. służył w kompanii telegraficznej 16. Dyw. Piechoty Pomorskiej; walczył m.in. pod Kobryniem (wrzesień t.r.). Należał do założycieli utworzonego 27 VIII 1921 w Poznaniu Polskiego Związku Lawn-Tenisowego, w którym pełnił funkcję skarbnika (do r. 1922), wiceprezesa (1923–5) i członka zarządu (1926–9). Dn. 6 II 1922 został przeniesiony do rezerwy w stopniu porucznika. Po ukończeniu wiosną 1923 studiów i odbyciu aplikacji rozpoczął praktykę adwokacką w Sądzie Okręgowym w Poznaniu. W dn. 15–16 IX 1923 wziął udział w Akademickich Mistrzostwach Państw Bałtyckich w Dorpacie (Tartu), gdzie w grze pojedynczej zajął drugie miejsce, oraz pierwsze w grach podwójnej i mieszanej. W r.n. podczas I Akademickich Mistrzostw Świata w Warszawie został wraz ze Stanisławem Czetwertyńskim akademickim wicemistrzem świata w grze podwójnej. S. był również organizatorem oraz sędzią zawodów tenisowych szczebla lokalnego i ogólnopolskiego. Z jego inicjatywy wybudowano w r. 1923 w Poznaniu przy ul. Noskowskiego nowoczesne korty tenisowe AZS. Publikował artykuły dotyczące tenisa w „Przeglądzie Sportowym” i „Sporcie Polskim”; wraz ze Zdzisławem Szulcem wydał Podręcznik gry lawn-tenisowej (P. 1925). Działał nadal w poznańskim AZS, w r. 1927 był jego wiceprezesem. Aktywny w l. trzydziestych w palestrze poznańskiej, był w l. 1934–7 członkiem sądu dyscyplinarnego miejscowej Izby Adwokackiej.

Zmobilizowany w r. 1939, walczył S. w kampanii wrześniowej jako porucznik rezerwy 7. baonu telegraficznego. Jesienią t.r. dostał się do niewoli sowieckiej, był początkowo osadzony w Szepetówce (obwód chmielnicki), następnie w Starobielsku (obwód ługański). Został zamordowany w kwietniu lub maju 1940 w gmachu NKWD (Narodnyj Komissariat Wnutriennich Dieł) w Charkowie. Był odznaczony Krzyżem Walecznych za udział w wojnie polsko-sowieckiej (1920).

W małżeństwie zawartym 2 I 1929 z Jadwigą Kozłowską (ur. 1896) miał S. dwie córki. W drugim małżeństwie, zawartym 26 VII 1934 w Poznaniu z Felicją Szeszycką (ur. 20 X 1911) miał także dwie córki: Marię (ur. 1934), zamężną Łużyniecką, i Wandę (ur. 1938), zamężną Lechowską.

Tuszyński B., Księga sportowców polskich ofiar II wojny światowej 1939–1945, W. 1999; – Absolwenci Gimnazjum i Liceum Świętej Marii Magdaleny w Poznaniu 1805–1950, Oprac. A. Białobłocki, P. 1995; Charków. Księga cmentarna polskiego cmentarza wojennego, W. 2003; Indeks represjonowanych, W. 1996 II; 50 lat Polskiego Związku Tenisowego 1921–1971, Oprac. A. Koseski, A. Królik, K. Tarasiewicz, W. 1972 s. 7, 9, 107; Tucholski J., Mord w Katyniu. Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Lista ofiar, W. 1991 s. 492 (fot.); Wryk R., Straty osobowe Akademickiego Związku Sportowego w latach II wojny światowej 1939–1945, P. 1991 (błędny r. ur.); – 25 lat Warty 1912–1937. Jubileuszowa księga pamiątkowa, P. 1937 s. 22; Grot Z., Gaj J., Zarys dziejów kultury fizycznej w Wielkopolsce, W.–P. 1973; Kryska-Karski T., Straty korpusu oficerskiego 1939–1945, Londyn 1996; Madajczyk C., Dramat katyński, W. 1989 s. 118 (fotokopia spisu jeńców obozu w Szepetówce); Taborski A., Dr Józef Starkowski (1856–1932), „Gaz. Wyborcza” dod. „Gaz. Wpol.” 2000 nr 184 s. 9; Tarasiewicz K., Opowieści tenisowe z myszką, Wr. 1992 s. 50, 119; Tuszyński B., Przerwany bieg. Sportowcy z Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska, W. [1993] s. 143–4; Warsicki S., Działalność AZS w Poznaniu 1919–1969, P. 1969 s. 37, 39; Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908–1939, P. 1990; tenże, Akademicki Związek Sportowy w Poznaniu w latach Drugiej Rzeczypospolitej (1919–1939), „Wych. Fizyczne i Sport” T. 41: 1997 nr 3 s. 119–120, 127, 136; Ziółkowski T., Kultura fizyczna w Poznaniu w latach 1870–1918, P. 1992 s. 182–3; – Rocznik oficerski, W. 1924; Rocznik oficerski rezerwy, W. 1934; Spis adwokatów i sędziów w obwodzie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu według stanu w dniu 1 kwietnia 1939 roku, P. 1939 s. 7; Sprawozdanie Akademickiego Związku Sportowego w Poznaniu za rok 1930/31, P. [b.r.w.] s. 43–4; Sprawozdanie Rady Adwokackiej w Poznaniu za czas od 1 I 1934 r. do 30 IX 1934 r., P. 1934 s. 25, 60, 68; toż od 1 X 1935 r. do 30 IX 1936 r., P. 1936 s. 22, 46, 54; toż od 1 X 1936 r. do 30 IX 1937 r., P. 1937 s. 24, 62, 71; Sprawozdanie Wydziału Izby Adwokackiej w Poznaniu za rok 1928, P. 1929 s. 37, 43; W piętnastolecie 1909–1923. V Sprawozdanie Akademickiego Związku Sportowego w Krakowie, Kr. 1923 s. 85; – Akademicki Związek Sportowy 1908–1983. Wspomnienia i pamiętniki, Oprac. R. Wryk, P. 1985; Szulc T., W Poznaniu i wkoło niego. Wspomnienia poznańskiego lekarza, P. 1995; Zakrzewski Z., Ulicami mojego Poznania, P. 1985; – „Wych. Fizyczne” R. 1: 1920 z. 1–2 s. 52; – AP w P.: Akta m. Poznania, sygn. 15077 (kartoteka mieszkańców); Arch. UAM: sygn. 103 d/1672 (akta studenckie S-ego), sygn. 1704; CAW: sygn. 3043 (akta personalne S-ego), sygn. KW 114/3076; – Mater. Red. PSB: Informacja pisemna Biura Informacji i Poszukiwań PCK z 5 I 2004; – Informacje Bogny Milskiej-Schechtel z P. i córki Marii Łużynieckiej ze Zgorzelca.

Ryszard Wryk